Voorlezen kent geen
houdbaarheidsdatum.
Voorlezen is een wondermiddel, heb ik in de vorige blog proberen te laten zien.
Ook wil ik nog even benadrukken dat ik niets heb tegen taalontwikkeling –integendeel– maar dat die kant van voorlezen naar mijn smaak hevig overbelicht is. Dat gaat mij aan het hart, omdat voorlezen zoveel meer is dan simpelweg een vaardigheid ontwikkelen. Wat zoal, vertel ik je in deze blog.
Het is bekend dat kinderen van defensiepersoneel dat uitgezonden wordt, vaker te maken krijgen met angst, agressie en depressie. Wanneer de ouder terugkeert na een uitzending, is er vaak een moeilijke periode waarin de gezinsleden over en weer aan elkaar moeten wennen. Er is herstelwerk te verrichten, ze zoeken naar wat hen bindt – en dat is een emotionele kwestie, niet iets cognitiefs.
De Amerikaanse Betty Mohlenbrock maakte dit mee toen haar man terugkeerde uit Vietnam; hun dochter herkende hem niet. Dit heeft ertoe geleid dat Betty in 1989 de stichting United Through Reading (UTR) oprichtte, om andere gezinnen deze ervaring te besparen.
Op vrijwel iedere Amerikaanse basis kan militair personeel plaatsnemen voor een camera en op die manier hun kind(eren) voorlezen. De opname wordt naar hun gezin gestuurd. Ook in Irak en Afghanistan waren caravans ingericht als reizende opnamestudio’s.
Het geeft de militairen de kans om hun rol als ouder niet te vergeten. Onderschat het belang daarvan niet, in een tijd waarin we ons erg snel identificeren met ons beroep.
De positieve effecten op de gezinnen zijn enorm. Kinderen voelen veel meer binding met de ouder die afwezig was. Angsten nemen af. Interesse in lezen en boeken nemen toe. Daarnaast gaf 97% van de deelnemers aan UTR aan dat zij zelf ook rustiger worden door het voorlezen. Win-win-win.
Dat je kalmer wordt van voorlezen (zowel zelf voorlezen als voorgelezen worden), is ook mijn eigen ervaring. Ik slaap beter. Ik adem rustiger. Ik word helderder wakker. Ook als ik een korte nacht heb gehad, voel ik mij uitgerust – alsof de kwaliteit van mijn slaap beter is. Voor mijn partner geldt hetzelfde. ‘s Avonds lees ik hem hardop voor. We zijn nu halverwege ‘Het Geschenk’ van dr. Edith Eger.
Maatschappelijk gezien maakt het verschil of een ouder wordt uitgezonden of in detentie zit, maar voor kinderen telt enkel dat ze lijden onder de afwezigheid van een van hun ouders. Er zijn diverse organisaties in de VS en de UK die precies hetzelfde doen als de UTR, maar dan voor gezinnen waarvan een ouder in detentie zit. En ook hier blijkt voorlezen een bindmiddel te zijn voor het gezin. Een plaatshouder waarmee de ouder die in detentie zit actief deel blijft uitmaken van het gezin, tot het moment dat de ouder terug kan keren. En wanneer er meer harmonie is binnen gezinnen, werkt dit door op de samenleving.
Wat ik zo hartverwarmend mooi vind aan deze initiatieven, is dat we hiermee aanvaarden dat het leven niet altijd de door ons bedachte ‘perfecte omstandigheden’ biedt. We weten allemaal wel dat je als ouders niet voor langere periode weg moet zijn bij je kind(eren). Maar het gebeurt, dus wat doe je dan om ervoor te zorgen dat de schade beperkt blijft? Roei met de riemen die je hebt; neem alles wat je al weet en maak nieuwe combinaties voor nieuwe toepassingen. Dat is hoe we elkaar werkelijk kunnen helpen. En hoe techniek ons kan ondersteunen in die creativiteit, in plaats van dat het ons afleidt en juist isoleert. De term technoference is een treffende.
Wie verhalen met elkaar delen, hebben meer binding met elkaar. Het delen van verhalen creëert een speciale, magische plek voor enkel de ingewijden. Een gezamenlijke taal. Een veilige haven waar je elkaar treft in een volle, chaotische wereld. Die tijd en die plek zijn onvervangbaar.
Onze onderlinge band is iets dat voortdurend onze zorg en aandacht nodig heeft. Want ons leven lang groeien en ontwikkelen we verder – ontmoeten we elkaar niet regelmatig in onze gedeelde veilige haven, dan kunnen we elkaar uit het oog verliezen.
Wanneer kinderen opgroeien, groeit het ritueel van voorlezen met hen mee. Met elkaar vind je een manier die werkt, die aansluit op de behoefte van dat moment.
Voorlezen kan de spanning en het ongemak wegnemen die we in de directe vorm voelen. Juist wanneer de relatie onder druk staat, kan samen een verhaal lezen die spanning laten afvloeien – je bent nog altijd bij elkaar, de gedeelde veilige haven blijft, no matter what.
En wat we zien gebeuren, is dat wie zelf een veilige haven kent, dit gevoel doorgeeft. Opdat anderen hun eigen veilige havens kunnen opbouwen, met degenen die hen het meest na staan.
Daarom pleit ik ervoor om veel minder nadruk te leggen op voorlezen als taalinstrument waar enkel het kind baat bij heeft, en waar een houdbaarheidsdatum op zit. Het is geen eenrichtingsverkeer. Je ontgroeit het niet. Voorlezen is een uitwisseling. Voorlezen is een band met elkaar smeden die hoe langer hoe sterker wordt. En is liefde niet de krachtigste magie die er bestaat?
Wil je meer weten over de magie van voorlezen? Meer van de voorbeelden die ik in deze en de vorige blog genoemd heb?
Lees dan het boek ‘The Enchanted Hour’ van Meghan Cox Gurdon. (Nog niet vertaald in het Nederlands.) De liefde spat er vanaf.